Een paar jaar na de oorlog was er een liedje dat je vaak op de radio hoorde: Money is the root of all evil. Als je wat ouder bent, kun je je dat liedje misschien nog wel herinneren. De woorden van het refrein waren: Money is the root of all evil, take it away, take it away, take it away.
Geld is de wortel van alle kwaad, dus pik het maar mee, pik het maar mee, pik het maar mee! was de boodschap van dat lied.
Nou, dat dachten die Zwitserse bankiers waarschijnlijk ook toen ze het gestolen joodse goud van de Nazi’s in beheer kregen: pik het maar mee! Geld stinkt niet. Jarenlang konden ze het na de val van het Derde Rijk met leugen en bedrog geheim houden. En op het laatste moment probeerden ze de geheime archieven zelfs nog te vernietigen waarin stond waar al dat goud precies vandaan kwam.
Tja, geld is de wortel van alle kwaad, dat blijkt maar al te waar te wezen. Hoewel, helemààl waar is het toch eigenlijk ook weer niet. Want geld op zichzelf is natuurlijk niet goed of slecht. Geld is op zich neutraal. Het gaat er alleen maar om hoe je erop reageert en wat je ermee doet! Daarom is het gezegde dat geld de wortel is van alle kwaad, niet helemaal juist. Het oorspronkelijke gezegde is dan ook net even anders. Je kunt het vinden in één van de brieven van de eerste christenen. Want daar komt het namelijk vandaan. Daar staat: “De wortel van alle kwaad is de geldzucht.” De zùcht naar geld, dat is dus de wortel van alle kwaad. En dat zie je ook bij die Zwitserse bankiers. Want het was de zucht naar geld waarvoor ze hun geweten op nul zetten en onder één hoedje speelden met de Nazi’s. En na de oorlog was het dezelfde geldzucht die ze aanzette tot list, leugen en bedrog om al dat joodse goud zo veel mogelijk te verdonkeremanen.
Maar jammer genoeg is de geldzucht niet alleen bij zulke bankiers de wortel van alle kwaad. Bij degenen die mensen beroven, banken overvallen en inbraken plegen worden is dat ook het geval. En al het geweld dat daarmee gepaard gaat, dat is allemaal een gevolg van geldzucht. Tot moord en doodslag toe.
Maar kun je nu ook stellen dat de geldzucht de oorzaak is van àlle kwaad in de wereld? Want dat schreven die eerste christenen, dat de geldzucht de wortel is van àlle kwaad.
Nou, als je goed nadenkt, dan lijkt het er wel een beetje op. Want wat is er bijvoorbeeld de oorzaak van dat de armste landen in de wereld er nooit bovenop komen? Hoe komt het dat de rijken daar steeds rijker worden en de armen steeds armer? Waardoor zijn er milieu-problemen? Waarom is er zoveel corruptie? Waarom is er een drugsprobleem? Ja, uiteindelijk staat dat allemaal in verband met geldzucht, direct of indirect.
En al die seks-schandalen dan? Hebben die ook te maken met geldzucht? Vaak wel. Want hoe komt het dat er zoveel mannen en opgroeiende jongens seksueel zo overspannen zijn dat ze zich niet meer kunnen beheersen? Ja, door de tantaluskwelling van al dat elektronische en papieren bloot dat geproduceerd wordt door de porno-maffia! Daar worden miljoenen aan verdiend! Ook door de PTT. En dat heeft ook weer invloed op de toename van de vrouwenhandel, de prostitutie en op het misbruik van vrouwen en kinderen op allerlei andere manieren.
En nu hebben we het nog niet eens gehad over gokverslaving, belastingfraude, misbruik van subsidies en uitkeringen, en over de armoede die daar weer het gevolg van is. Het komt allemaal door de zucht naar geld.
Ja, de wortel van alle kwaad is de geldzucht, schreven de eerste christenen. Alleen wil dat niet zeggen dat de geldzucht de énige wortel zou zijn van alle kwaad. Religieus fanatisme bijvoorbeeld is ook een bron waaruit alle mogelijke vormen van kwaad voortkomen. En met nationalisme en rassenwaan is dat ook zo. Maar de geldzucht is toch wel de meest voor de hand liggende oorzaak van allerlei soorten ongerechtigheid. Je moet maar eens kijken hoe makkelijk je zelf al vervalt tot oneerlijkheid als het om een paar centen gaat. Ik denk niet dat er iemand is die kan zeggen dat hij in dat opzicht helemaal vlekkeloos is. En we weten allemaal precies hoe we dat goed moeten praten. Iedereen heeft wel een goede reden om zo nu en dan oneerlijk te zijn om er financieel wat beter van te worden. En omdat “iedereen het doet” voelen we ons daar niet eens zo schuldig over.
“Er is niemand, die doet wat goed is”, schreven de eerste christenen daarom tweeduizend jaar geleden al, “zelfs niet één.” Daar hadden ze gelijk in. Dat is vandaag nog precies hetzelfde.
Alleen schreven ze dat niet om het geweten van iedereen in slaap te sussen! Integendeel! Dat schreven ze juist om iedereen wakker te schudden.
Weet je, wat God betreft heeft niemand een excuus. Voor Hem heeft niemand een geldige reden om oneerlijk te zijn of om een scheve schaats te rijden, en zeker niet als het alleen maar om een paar centen gaat. Want daardoor wordt nou net al het mooie in de wereld verpest en verziekt. Dat wordt allemaal verziekt door alles wat er niet deugt bij iedereen persoonlijk, in het klein en in het groot. Alle ellende die je dag-in-dag-uit leest in de krant en ziet op televisie is daar een optelsom van. En daar zal echt een keer een eind aan moeten komen…
Ja, er zal een keer een eind moeten komen aan alles wat niet deugt in de wereld. En ook aan wat er bij jou en mij niet deugt. Dat kan op twee manieren. Je kunt alles op z’n beloop laten en uiteindelijk het rechtvaardige oordeel van God over je heen laten komen voor alles wat je aan goeds en verkeerds hebt gedaan. Dat zou wel eens heel erg tegen kunnen vallen. In het algemeen hebben we een veel te rooskleurig beeld van onszelf. En we zijn blind voor de minder mooie eigenschappen die we hebben. Als Jezus het de moeite waard vond om zichzelf te laten kruisigen om ons van dat oordeel te verlossen, dan lijkt het me niet verstandig om daar geen gebruik van te maken.
Want dat is de andere mogelijkheid. Je kunt ingaan op het aanbod van God om nu al schoon schip te maken door gebruik te maken van het offer van Jezus en vergeving te krijgen voor alles wat er tot nu toe mis is gegaan. Hoe dat moet, dat heb ik je al eens eerder voorgelezen uit één van de brieven van de eerste christenen. Daarin staat het volgende:
“Wanneer we zeggen dat we geen zonde hebben, dan misleiden we onszelf en hebben we geen idee van de waarheid. Maar indien we onze zonden belijden, dus eerlijk bekennen en uitspreken tegenover God, dan is Hij getrouw en rechtvaardig om ons die zonden te vergeven en ons helemaal vrij te maken van alle ongerechtigheid.”
Weet je, je hebt er geen idee van hoe bevrijdend dat is om voor de rest van je leven een goed geweten te krijgen tegenover God. Dat je niets meer hoeft te verbergen. Dan krijg je er ook zin in om een goed geweten te krijgen tegenover je medemensen. Dat kan betekenen dat je hier en daar wat vereffenen moet en goed moet maken. Maar dat is de moeite meer dan waard.
Iemand zei eens dat een goed geweten een hoop geld kost. En daar had hij gelijk in. Er gaat soms heel wat geld je neus voorbij als je eerlijk wilt blijven en recht door zee wilt gaan. Maar wat je ervoor in de plaats krijgt, een goed geweten en Gods vrede in je binnenste, dat weegt daar dubbel en dwars tegenop. Dat is echt met geen geld te betalen!