Tot nu toe hebben we onze blik achterwaarts gericht, naar het begin van het leven. We hebben nagedacht over het feit dat we het leven als geschenk ontvangen hebben. Verder hebben we gezien hoe de bijbel onze relatie beschrijft met Hem die ons dat leven geschonken heeft, de Schepper.
Als we omkijken, komen we God als Schepper tegen. Als we vooruitkijken, naar het einde van ons leven, komen we Hem ook daar tegen. Dan wordt Hij in de bijbel beschreven als Rechter. Tegenover Hem zullen we rekenschap af moeten leggen over ons leven.
‘En ik zag een grote, witte troon en Hem die daarop gezeten was, voor Wiens aangezicht de aarde en de hemel vluchtten, en geen plaats werd voor hen gevonden. En ik zag de doden, de groten en de kleinen, staande voor de troon, en er werden boeken geopend’ (Openbaring 20:11, 12a).
Stel dat er een film over je leven bestaat, over je hele leven. In die film zijn niet alleen je woorden en daden te zien, maar ook je meest geheime gedachten en wensen. Niet alleen dat wat je hardop hebt gezegd en wat je niet had moeten zeggen, maar ook wat je bij jezelf gedacht en gezegd hebt. Zou je het prettig vinden als die film afgedraaid werd voor je familieleden en vrienden? Als hij uitgezonden werd via de televisie? Maar nu wil het geval dat er zo’n ‘film over je leven’ bestaat! De bijbel zegt:
‘Want alle dingen liggen open en ontbloot voor de ogen van Hem voor wie wij rekenschap hebben af te leggen’ (Hebreeën 4:13).
Alles. Dan is het misschien niet onverstandig om tijdig je verdediging voor te bereiden. Je hebt misschien dingen gezegd die je niet had moeten zeggen, gevloekt en getierd heb je misschien ook wel, maar dat doen er zoveel, en het is bovendien toch zeker een gezonde manier van afreageren? Je hebt misschien een beetje naar gedaan tegen mevrouw N.N. en haar een paar fraaie waarheden toegevoegd – en X.X., die heb je eens flink op z’n nummer gezet en verteld wat voor een vent hij eigenlijk was. Nou ja, dat was misschien niet zo geweldig, maar elkaar kwetsen is nu eenmaal menselijk.
‘Maar Ik zeg u: van elk ijdel woord dat de mensen zullen spreken, zullen zij rekenschap geven op de dag des oordeels’ (Mattheüs 12:36).
Maar zijn al die woorden dan zo’n ramp? God neemt ze toch zeker niet serieuzer dan wij? Woorden hebben konsekwenties, ze kunnen schade toebrengen, dat wel. Maar toch… En God zal heus wel verder kijken dan die woorden! Heeft je ware instelling dan niets te betekenen? Je hebt toch zeker een hart van goud, al zeg je het zelf (Nou ja, je ging er misschien een beetje hard tegenaan, maar je bent in ieder geval niet slechter dan die en die, om nog maar te zwijgen van die, die zich bovendien nog ‘christen’ noemt ook).
‘Want uit de overvloed van het hart spreekt de mond’ (Mattheüs 12:36).
Meent de Rechter dat serieus? Is het werkelijk mogelijk dat Hij bedoelt dat het kwaad ult de bodem van ons hart komt? Zijn we niet ondanks alles ‘in de grond van de zaak goed’ -de meesten van ons?
‘Maar wat de mond uitgaat, komt ult het hart, en dat maakt de mens onrein. Want uit het hart komen boze overleggingen, moord, echtbreuk, hoererij, diefstal, leugenachtige getuigenissen, godslasteringen’ (Mattheüs 15:18, 19).
Hij laat zich niet om de tuin leiden, deze Rechter. Zijn blik dringt heel diep in ons door, onaangenaam diep. Maar dan zal hij ook wel zien dat er toch veel goeds in ons is, en dat telt vast ook mee. We hebben toch waarlijk wel iets om mee voor de dag te komen: we zijn doorgaans vriendelijk en meegaand, we hebben deze en gene geholpen, van tijd tot tijd geven we een paar tientjes voor de derde wereld (ook al moeten we misschien toegeven dat dat ons wel wat moeite kost), kortom: we kunnen een redelijk aantal personen noemen die graag een goed woordje voor ons zouden willen doen.
‘Maar Ik zeg u: hebt uw vijanden lief en bidt voor wie U vervolgen, opdat gij kinderen moogt zijn van uw Vader die in de hemelen is… Want indien gij liefhebt wie u liefhebben, wat voor loon hebt gij? …. En indien gij alleen uw broeders groet, waarin doet gij meer dan het gewone? Doen ook de heidenen niet hetzelfde?’ (Mattheüs 5:44-47).
Hij is klaarblijkelijk niet zo makkelijk te imponeren, deze Rechter. Nee, dat klopt wel, want de Rechter is de Here Jezus. Het zijn Christus’ woorden die we hier geciteerd hebben als antwoord op onze goedbedoelde pogingen om een normaal goed leven te verdedigen.
Een normaal goed leven – het krijgt als het ware iets armzaligs wanneer we voor de Here Jezus staan. Een smerig kledingstuk ziet er niet al te beroerd uit zolang het felle licht er niet op valt. Als het licht van de Here Jezus op onze levens valt wordt juist datgene zichtbaar wat we het liefst in een donker hoekje zouden willen verstoppen.
‘De mensen hebben de duisternis liever gehad dan het licht. Want hun werken waren boos. Want een ieder die kwaad bedrijft, haat het licht en gaat niet tot het licht, opdat zijn werken niet aan de dag komen’ (Johannes 3:19, 20).
Het licht waarvan hier sprake is, is niet het zaklamp-schijnsel van onze eigen ‘verstandige’ doorsnee-moraal. Het is de schijnwerper van de twee grote geboden van Gods wet:
‘Gij zult de Here uw God liefhebben met geheel uw hart en met geheel uw ziel en met geheel uw verstand. Dit is het grote en eerste gebod. En het tweede, daaraan gelijk, is: Gij zult uw naaste liefhebben als uzelf’ (Mattheüs 22:37).
God liefhebben. .. dat moet wel betekenen dat God degene is met wie je het allerliefst te maken wilt hebben, en ook dat je ernaar verlangt dat God Heer over jouw leven wordt. Wanneer je naar de Here Jezus kijkt zul je vermoeden wat dat wil zeggen.
Je naaste liefhebben als jezelf. dat sluit een aantal van onze gebruikelijke reactiepatronen uit. Afgunst, bijvoorbeeld. Het zal onmogelijk zijn om jaloers te zijn op anderen, omdat je hun net zozeer alle goeds toewenst als jezelf. De apostel Paulus somt een hele reeks dingen op die zonder meer zullen verdwijnen als we onze naasten liefhebben als onszelf. Eerst noemt hij een aantal grove zaken op. Maar dan komt het in al zijn directheid op ons af:
‘Hoererij, onreinheid, losbandigheid, afgoderij, toverij’. En: ‘Veten, twist, afgunst, uitbarstingen van toorn, zelfzucht, tweedracht, partijschappen (d.w.z. kliekjesgeest), nijd, dronkenschap, brasserijen en dergelijke’ (Galaten 5:19-21).
Als je je naaste zou liefhebben als jezelf
-dan zou je er blij over zijn dat hij dat baantje kreeg waar jij op gehoopt had
-dan had je geen vrijetijdsproblemen
-dan zou je andere prioriteiten gaan stellen wat betreft geld uitgeven
-dan zou je met plezier afstand doen van je rechten
-dan zou je het akelig vinden om iemand te moeten bekritiseren.
Zo is Gods wet. Voor een dergelijk leven heeft de Schepper ons geschapen. Met de maatstaf van deze wet zal Hij ons meten op de dag van de grote afrekening.
‘Want Ik heb honger geleden en gij hebt Mij niet te eten gegeven;
Ik heb dorst geleden en gij hebt Mij niet te drinken gegeven;
Ik ben een vreemdeling geweest en gij hebt Mij niet gehuisvest;
naakt en gij hebt Mij niet gekleed;
ziek en in de gevangenis, en gij hebt Mij niet bezocht’ (Mattheüs 25:42, 43).
de Here Jezus is het, die dit zegt. Stel je eens voor dat Hij gelijk had! Stel je voor dat dit overeind zou blijven als de waarheid over jouw leven, wanneer de schijnwerper van Gods wet erop wordt gezet. Het is de waarheid over jouw leven, zegt de Bijbel.
‘Niemand is rechtvaardig, ook niet een; er is niemand die doet wat goed is, zelfs niet een’ (Romeinen 3:10, 12).
Hier staat dus niet dat ‘er niemand is die veel goeds doet’. Vanzelfsprekend zijn er veel mensen die dat doen. Maar er staat, dat niemand ‘doet wat goed is’, dat wil zeggen: leeft zoals God het wil. Niemand. ‘Maar dan is het ook heel onredelijk om iets van me te verlangen dat ik onmogelijk kan, ja, dat geen enkel mens kan. Wil God werkelijk beweren dat normale, goede mensen niet in zijn hemel passen?’
Een goede tegenwerping. En met het christendom is het zo gesteld, dat juist de goede tegenwerpingen de beste uitgangspunten zijn om te begrijpen waar het allemaal om gaat. Dat is ook nu het geval. Maar daar moeten we een nieuw hoofdstuk aan besteden.